Boubiella

Dit is deel 9 van 12 van het reisverslag naar Zuid Europa tijdens de zomer van 2013. 

Soms vraagt men mij: wat doe jij? Men bedoelt dan meestal: wat doe je voor de kost, hoe zorg je voor inkomsten? De waarde van iemand wordt blijkbaar nog altijd bepaald aan de hand van geld verdienen en een job hebben. Nooit vraagt men: wie ben jij, wat is je taak hier op Aarde, wat zijn je dromen, waar steek je energie in,...? Ik leef (financieel) van een uitkering en voel me daar helemaal niet schuldig over. Sommigen beschouwen het als profiteurschap en leven op de kap van de belastingbetaler, maar ik zie het toch even anders. Het leven op Aarde wordt geregeld en bestuurd door een kleine groep die bepaalt hoe alles verdeeld en verhandeld wordt. Geld is daarbij het ultieme machtsmiddel. Mocht het leven op Aarde werkelijk georganiseerd zijn zoals het echt bedoeld is, namelijk alles behoort toe aan iedereen om eerlijk onder elkaar te verdelen (gelijkwaardigheid) en de vele beperkende, feodale wetten zijn verdwenen (vrijheid), dan behoef ik geen uitkering. Dan neem ik ergens een stukje land in tijdelijk behoederschap, maak er een paradijsje van, bouw een eenvoudig huisje, teel mijn groentjes en deel mijn talenten. Maar dit kan nu niet, omdat de elite een geldsysteem heeft geïnstalleerd en allerlei wetten uitvaardigt die de vrijheden steeds meer inperken en het eigendomsrecht enkel beschikbaar stelt aan de mensen met geld en kapitaal. Wie geen geld heeft, valt uit de boot. Wel, dan maak ik maar gebruik van hun eigen geldsysteem en sociale uitkeringen (en zonder scrupules). Net zoals politici en topambtenaren geen scrupules hebben noch bezwaren maken om exuberante vertrekpremies op te strijken, en net zoals bankiers er geen graten in zien om belastinggeld te misbruiken om hun sjoemelende en speculerende banken te redden van het faillissement. Dit geld geeft mij ondertussen de mogelijkheid verder te werken aan de website, aan het opbouwen van allerlei netwerken, aan het inspireren van mensen, aan het verzamelen en beschikbaar stellen van informatie,...zonder vergoeding, tenzij dan de uitkering van de staat. Wat mij betreft is dit in evenwicht. Ik bouw op mijn manier mee aan een nieuwe en betere wereld en de uitkering stelt mij in staat om dit ook te doen. Mocht Ubuntu ooit doorbreken (of het basisinkomen goedgekeurd worden), dan verdwijnt mijn uitkering, maar dan komt ook de mogelijkheid en de vrijheid terug om zelf volledig in te staan voor mijn eigen bestaan en onderhoud.  

Op mijn verjaardag bezoek ik Boubiella, een schitterend domein annex boerderij van 50 hectare in de heuvels rond Le Maz d'Azil, waar jaren terug enkele mensen een leefgemeenschap begonnen op te starten. Er zijn vele wegen naar Rome en vele manieren om een ecodorp te starten. Je kunt eindeloos vergaderen met een gelijkgestemde groep en alles grondig voorbereiden: de financiële kant, de administratie en wetgeving, de visie op punt stellen, richtlijnen en waarden afspreken, de juiste mensen aantrekken, enz. En je kunt ook gewoon beginnen, zonder al die tijdrovende (maar wel essentiële) bezigheden, en dus ergens een terrein kopen en allerlei mensen laten meedoen. Deze laatste optie brengt de (onvermijdelijke) conflicten, (die ontstaan wanneer mensen samenwerken en samenleven), dadelijk in de groep en dan nog net tijdens de moeilijkste fase van een leefgemeenschap: namelijk de opstartfase, waar alle energie dient te gaan naar een harmonieuze ontwikkeling en grondige aarding van het project en niet naar conflictoplossing en discussies. Op Boubiella werd op die manier gestart en van in het begin waren er allerlei strubbelingen, discussies, ruzies en onenigheden binnen de gemeenschap. Ondertussen zijn we jaren later, de meeste bewoners hebben de gemeenschap verlaten en Boubiella zoekt nu kopers en/of investeerders om een nieuwe start te nemen. Initiatiefneemster Inge woont in haar yurt bijna als enige nog op het terrein en bekommert zich over de regelmatige bezoekers, het huis en enkele tuinen. Ik krijg een rondleiding naar de vele mooie en magische plekjes op Boubiella, langs hellingen afgewisseld met eikenbossen en vlakke weiden met in de verte de besneeuwde toppen der Pyreneeën.

Het hele (complexe) verhaal hier vertellen, zou te ver leiden, maar om het kort samen te vatten: de 4 grote en algemeen bekende valkuilen bij de creatie van een leefgemeenschap hebben dit project uiteindelijk de das omgedaan. Namelijk de wettelijk/administratieve kant, geld, visie en ego. Er werd geen duidelijke visie opgesteld, geen tot weinig afspraken (vooraf) gemaakt, het officiële aankoop- en eigenaarcontract zorgt voor problemen, de verkeerde mensen werden aangetrokken en zonder proefperiode toegelaten, er waren parasieten en profiteurs die de harmonie op het ecodorp verstoorden, er zijn geen bouwtoestemmingen, ...Uiteindelijk zijn al deze uitdagingen wel op te lossen (tenminste indien er openheid en communicatie mogelijk is tussen de bewoners, wat ook niet altijd het geval is), maar in de tussentijd stroomt de energie niet en stagneert de vooruitgang van het project. De aankoop werd als volgt geregeld: 1 eigenaar heeft 3/4 van het bedrag geïnvesteerd en een tiental anderen het overblijvende vierde deel, terwijl alle eigenaars evenveel rechten kunnen laten gelden op het terrein. Dit zorgt nu voor problemen omdat er onenigheid is tussen de eigenaars. Een betere manier om samen aan te kopen is via een SCI waarbij iedere deelnemer aandelen (en inspraak) verwerft volgens het geïnvesteerde bedrag.

Al met al werden hier alle klassieke fouten gemaakt die trouwens ook 90% van alle opstartende gemeenschappen laten mislukken. Om die fouten te vermijden zijn er enkele eenvoudige stappen vooraf te nemen. Ik som hier snel de belangrijkste op, maar zal er na de reis een langere nieuwsbrief aan wijden. Breng een gelijkgestemde groep samen en bespreek grondig (en voor de start van het project) de visie, waarden, doelen en afspraken van de gemeenschap. Door vaak samen te communiceren over deze peilers leert men elkaar en ook zichzelf steeds beter kennen, weet men wat men zelf wilt en voelt men al snel of deze groep eensgezind is en in staat tot vredevol samenleven. Deze fase van overleg en theoretische voorbereiding kan een tijd duren. Ten tweede: zorg voor een waterdichte, eerlijke financiering en maak duidelijke statuten op om het terrein aan te kopen/te verlaten en te beheren/te bewonen, en zorg dat iedere deelnemer zich gelijkwaardig en goed voelt. Wanneer het financiële aspect (aankoop terrein, wettelijke taksen, gemeenschappelijke gebouwen, accommodatie, individuele en gezamenlijke inkomstenbronnen,...) niet helder is of slecht geregeld, dan zal het ecodorp gegarandeerd falen. Ten derde: kies een rechtvaardige beslissingsprocedure (consensus bvb.) en degelijke technieken tot conflicthantering en zelfopvoeding bij egogerelateerde onenigheden (zoals geweldloze communicatie, Byron Katie, spiegelogie,...). Blijf altijd communiceren en openheid bewaren.

Ook de koeien komen proeven van mijn kookkunsten

Een ander probleem op Boubiella zijn de 'squatteurs', dat zijn mensen die reeds op het terrein wonen wanneer het aangekocht wordt of die er nadien komen wonen (zonder toestemming). In sommige streken in Frankrijk is dit een vaak voorkomende situatie. Bepaalde gronden en terreinen staan namelijk jarenlang te koop of worden niet meer gebruikt, waardoor mensen het terrein kraken en er uiteindelijk (illegaal en gratis) gaan wonen. Afhankelijk van de burgemeester wordt dit ook gedoogd. Als nieuwe eigenaar van een terrein is het niet evident om die personen ook weg te krijgen, soms dient er een proces aan te pas te komen en dan nog. Op Boubiella wonen nog altijd squatteurs die blijkbaar geiten houden op een deel van het 50 hectare grote domein en, wat erger is, de enige waterbron vervuilen (met geitenmest en urine). Ze willen niet weg, zijn niet voor rede vatbaar en hebben ondertussen ook grote voedseltuinen aangelegd. Hoe ga je hiermee om? Is geweld en de rechtbank inschakelen de beste optie? Of zijn er andere oplossingen? Wat zou een permacultuur oplossing zijn?

In ieder geval ben ik blij dat de jarenlange moeilijkheden op Boubiella wellicht binnenkort voorbij zijn en een nieuwe start kan genomen worden, want de plaats zelf  is prachtig en de natuur overweldigend rijk aanwezig. Inge bevestigt dat het wonen in een yurt midden ongerepte natuur, waar natuurwezens al eeuwen thuis zijn, een onvergetelijke en transformerende ervaring is. Een ideale manier om het contact met jezelf en andere bewustzijnsvelden te verdiepen. De rust, de stilte, de helende aardekrachten, de elementaire wezens, de dieren, de zuivere lucht, de gitzwarte sterrennachten, het lekkere bronwater, de echte en wilde natuur overal,...dit is de ware thuis van de mens, waar men de innerlijke kracht en wijsheid herontdekt en de intuïtie en inspiratie aangescherpt worden. Helemaal anders dan het leven in een technologische wereld midden een betonnen stad, wat de gegarandeerde doodsteek betekent voor het zielenleven van een mens.

Na Boubiella verlang ik naar een nieuwe wandeltocht in een ander gebied van de Ariège. Eerst naar Foix om wat inkopen te doen en dan verder richting Andorra naar Tarascon, Ax-les-Thermes en over de Col de Pailhères (2001 m) tot in Quérigut waar ik mij in het bos parkeer om te overnachten. De beklimming en afdaling van de col met mijn camper was wel even opletten geblazen. 25 km haarspeldbochten langs een smalle baan zonder vangrails en af en toe koeien die gewoon midden op de weg staan. Koeien (en alle dieren?) hebben geen hoogtevrees want sommigen staan rustig te grazen op wel erg schuine bergflanken waar 1 misstap voldoende is om 1000 meter in de dodelijke afgrond te storten. Ettelijke dieren (ook geiten, schapen, paarden, ezels,...) zijn jaarlijks slachtoffer van fatale valpartijen in de ravijnen, meestal na een fikse regen- of sneeuwbui. 

Vele mij onbekende namen van wielrenners sieren het asfalt, wellicht nog van vroegere etappes uit de Tour de France. Mijn campertje ziet danig af van de vele bochten en het klimmen en dalen, de banden zijn al helemaal kaal vooraan en de hellingen schuiven met een slakkengangetje onder mij voorbij, want de motor trekt niet zo lekker meer als 25 jaar geleden. Deze morgen was ook nog de batterij leeg (had de lichten 2 uur laten aanstaan) maar gelukkig was ik net in Le Maz d'Azil waar een garage is die mij uit de nood hielp. Ik had eerst in het dorpje gevraagd of iemand mij wou helpen starten met startkabels. De tweede aan wie ik hulp vroeg, sprong meteen in zijn wagen en reed mij naar de parking waar de camper stond. We probeerde verschillende malen via de startkabels maar de motor wilde niet. De meeste Fransen zijn erg vriendelijk en behulpzaam, is mijn ervaring (althans in de Ariège en Aude). Maar beertje (mijn camper) doet het goed en brengt mij overal waar ik heen wil, zelfs met de toenemende roestgaten overal waardoor hij lijkt op een gehavend schip in een vergeten haven. Enkel de Piste Forestière probeer ik te vermijden, dat zijn onverharde boswegen vol rotspunten en diepe geulen die vaak leiden naar een vertrekpunt van mooie wandelingen, maar wel een aanslag betekenen voor banden, vering en motor. Je hebt hier soms echt een 4x4 nodig.

Na een rustige nacht rij ik verder naar de Catalaanse Pyreneeën in het meest zuidoostelijke departement van Frankrijk: Pyrénées-Orientales. Hier zijn andere landschappen dan in de Ariège, wat ruwer, schraler en kouder en doorspekt met vele skistations en meren. Ik stop even om een wandeling  (2 uur) te maken rond het Lac de Matemale en dan opnieuw een col over en langs de gorges de la Carança verder naar de 2 (door militair architect Vauban) versterkte en erg toeristische maar authentieke dorpjes Mont Louis en Villefranche-de-Conflent. Die laatste vind ik de mooiste met de versterkte burcht Fort Liberia boven op een heuvel welke verbonden is met Villefranche via de weg der 1000 treden, de langste onderaardse gang in Frankrijk. In Prades neem ik de afslag richting Massif de Canigou om een mooie wandeling te vinden rond de mythische berg Canigou. Rond 10 uur vertrek ik op verkenningstocht langs één van de flanken van het bergmassief die bestaat uit een collectie pieken, bergen en heuvels waarvan de Canigou de hoogste is (2785 m). Ik had al enkele geweerschoten gehoord die de stilte der vroege morgen ruw verstoorden en na een uurtje wandelen kom ik inderdaad een groep jagers tegen (het jachtseizoen is geopend en het is zaterdag, vandaar). Een bezwete hinde vlucht rakelings naast mij het bos in achterna gezeten door een meute jachthonden, die allemaal een bel en een zender rond hun nek hebben en afwisselend luid blaffen en aan het hindespoor snuffelen. De jagers (allemaal met fel fluo-oranje T-shirt voor de zichtbaarheid), komen rustig aangewandeld met het geweer schietensklaar, maar verzekeren mij dat toeristen veilig zijn en niet per ongeluk afgeknald worden. Maar ik vertrouw het niet helemaal en keer op mijn stappen terug. Jagers zijn een geval apart in Frankrijk, vrij arrogant en zich boven de wet wanend. 

Ik rij terug naar Prades en dan via Millas en de Katharenruïnes Queribus en Peyrepertuse, die ooit als arendsnesten honderden jaren de Frans/Spaanse grens bewaakten, naar Albières waar vriendin Ingrid woont. Onderweg kom ik nog in een wolkbreuk terecht net als ik via een derderangsbaantje een col aan het oprijden ben. Het water stroomt in beken over de weg en ik moet noodgedwongen even stoppen tot het ergste voorbij is. Dit is de eerste maal sinds mijn vertrek 40 dagen geleden dat er een druppel regen valt. Maar de volgende dag schijnt de zon alweer en trekken we short en t-shirt terug aan. Bij Ingrid zie ik alle vrienden terug en 's avonds gaan we nog naar de 'danse de cercle', een maandelijkse dansavond waarbij iedereen in een cirkel staat en allerlei eenvoudige volksdansjes uitvoert. Er zijn vaak allerlei activiteiten, het hele jaar door, waar mensen kunnen samenkomen en uitwisselen. En anders dan in België gebeurt het aanbieden van voeding en drank bij zulke samenkomsten altijd via 'auberge espagnole', namelijk iedereen brengt wat te eten en te drinken mee, alles wordt uitgestald op tafel en met elkaar gedeeld. I like it.