Murat

Dit is deel 12 van 12 van het reisverslag naar Zuid Europa tijdens de zomer van 2013.

Een departement verder noordwaarts, in de Creuse, wonen Sander en Marie-Jose die al ettelijke jaren zelfvoorziening nastreven, wat hen trouwens erg aardig lukt. De Creuse maakt deel uit van de Limousin, een regio in het midden van Frankrijk gelegen in het westelijke deel van het Centraal Massief. De 3 departementen van de Limousin (Creuse, Corrèze, Haute Vienne) zijn erg interessant als mogelijke plaats voor een familiedomein of ecodorp. Dit zijn enkele voordelen: het is wellicht de goedkoopste regio in Frankrijk, er is een groot aanbod aan terreinen en huizen die te koop staan, er is veel wilde natuur en bosgebied plus de mooie vallei van de Dordogne, er is weinig tot geen zware industrie (de 2 hoofdeconomieën zijn houtkap (eik) en Limousin: het beste/gezondste rundvlees in Europa of zelfs ter wereld), er leven weinig bewoners (behalve in de grote steden Limoges en Brive), ook weinig grote wegen, maar wel veel water, riviertjes en bronnen, en 3 grote rivieren bevloeien de Limousin (de Dordogne, de Charente en de Vienne),…

Zicht op de Creuse van op de rotsen bij Murat

Het is een rurale provincie waar het leven aangenaam en rustig is en waar wilde wouden afgewisseld worden met groene graasweiden en vele meren (o.m. Lac de Vassivière, het grootste kunstmatige meer in Frankrijk). Ongeveer een derde van de Limousin is beschermd natuurgebied (Plateau de Millevaches) en de hele regio bevindt zich in het Centraal Massief, een groot vruchtbaar en vulkanisch gebied vol bergen (Puy de Dôme) en plateaus die reeds duizenden jaren bevolkt worden (Kelten, Goten, Vandalen, Franken,…).

Sander kocht 10 jaar geleden een verlaten hameau vol ruïnes voor een echt belachelijk lage prijs. Een groot bebost terrein van 4 hectare en gelegen op 800 meter hoogte vol oude bomen, waterputten, een riviertje en een vijftal ruïnes. Hij vond de plek door te wwoofen in de buurt en dan rond te vragen aan lokale mensen naar terreinen met ruïnes die te koop staan. Dit terrein was eerst niet te koop, maar Sander schreef 3 brieven naar de eigenaars en vertelde zo aanstekelijk over zijn mooie droom dat ze uiteindelijk bereid waren tot verkoop. In het begin was het een echte wildernis overwoekerd met bramen, struiken en omgevallen bomen. Sander kwam dan ieder jaar enkele maanden vanuit Nederland om de boel op te ruimen en bewoonbaar te krijgen. Dat waren barre tijden want er was toen nog geen comfort en het overnachten in een tentje voor langere tijd en ondertussen lange werkdagen maken, dat vraagt toch wilskracht, doorzetting en motivatie. Sinds enkele jaren wonen ze hier permanent en werkt Sander aan zijn levenswerk: de constructie via authentieke bouwmethoden van het (prachtige) woonhuis uit lokale materialen (graniet uit de ruïnes en eikenhout uit het omliggende bos). Het wordt een meerjarenplan wat wellicht klaar zal zijn in 2020.

Het voorlopige huisje

Eerst werd een eenvoudig, klein en voorlopig woonhuisje gebouwd, een langwerpige en hoge driehoekvorm uit hout en bedekt met metalen platen. Erg knus en gezellig en geschikt als onderkomen tijdens de bouw van het grote huis. Sander verwerft de technische kennis en skills om deze huizen te bouwen door boeken te raadplegen, gelijkaardige projecten te bezoeken en veel vragen te stellen aan vakmensen. Verder op het terrein zijn er verschillende groententuinen, een boomgaard, een serre, een kippenren, een composttoilet en kampeerplekjes. Aan het riviertje staat een ram-pomp die het water automatisch (zonder elektriciteit) oppompt naar de hoger gelegen groententuinen en ook het water voor de openlucht douche aanvoert. Een zelfgemaakte hydrogenerator aangedreven door het rivierwater zorgt voor elektriciteit (samen met de 4 zonnepanelen). Beneden aan de oprit van Murat staat een groentenstalletje waar mensen uit de buurt biogroentjes kunnen aanschaffen. Het geld stoppen ze dan in de brievenbus. In 5 jaar tijd werd nog maar 2 keer misbruik gemaakt van deze vorm van zelfbediening. Sommige mensen rijden ook de heuvel op tot bij het huis om een praatje te maken terwijl ze wat gezond en lekker voedsel kopen. Een andere inkomstenbron zijn de meeleefweken. Mensen kunnen voor een klein bedrag een weekje komen mee proeven van een zelfvoorzienend leven, en vragen stellen, meewerken, inspiratie opdoen...Op die manier leren ze heel wat bij en vooral dan over de praktische kant van zelfvoorziening.

Het levenswerk van Sander

Ook Sander merkt een groeiende belangstelling en interesse bij steeds meer mensen om op die manier te gaan leven, niet meer afhankelijk van een destructief systeem, maar de eigen kracht aanspreken en zelf verantwoordelijkheid nemen voor wonen, werken, leven en creëren. Dat is ook de tendens die ik op deze reis steevast opmerkte. De belangstelling om te streven naar autonomie, de terugkeer naar een meer eenvoudig leven in dichte connectie met de natuur, het verlangen om vrij te zijn van opgelegde structuren en écht te leven in plaats van te overleven,...steeds meer mensen worden er wakker voor en zetten bewust stappen in deze richting. Overal op Aarde is de transitie in volle gang. Op Murat en op vele andere plaatsen die ik bezocht, zijn de pioniers nu volop bezig met het tonen en bewijzen dat een zelfvoorzienend leven niet alleen mogelijk is (en trouwens geluk en voldoening brengt), maar bovenal ook met de praktische kant uit te spitten. Hoe begin je eraan, wat is belangrijk, hoe kun je overleven in een vreemd land, hoe vind je een geschikt terrein, wat doe je eerst op het terrein, hoe begin je aan een permacultuurtuin, enz. Het zijn deze vragen die de pioniers ook in de praktijk oplossen en deze inzichten dan beschikbaar stellen aan nieuwe mensen, groepen en projecten, bvb. via meeleefweken.

Een eerste groententuin

Na een lekkere maaltijd, een boeiend gesprek en het uitwisselen van muziek, films en boeken (ik heb 3 harddisks bij met 4 terabyte aan nuttige info en leuke ontspanning), blijf ik zalig overnachten op de heerlijke plek van Sander onder een zwarte en geruisloze nacht. Het enige nadeel is de directe buur. Namelijk een enorm militair domein van 65 km2 waar vaak geoefend wordt en soldaten opgeleid worden. Regelmatig zijn geweerschoten te horen en ook zware, luide kanonschoten. Zo luid dat het houten huisje davert en beweegt door de trillingen. Sander is het ondertussen gewoon en ziet ook de voordelen, namelijk zijn domein grenst aan 65 km2 natuurgebied, waar inderdaad militairen in rondlopen, maar waar ook nooit industrie of landbouw zal komen. En nu Frankrijk in zware schulden zit, worden militaire domeinen gewoon gesloten en soms verkocht. Dit kan mogelijkheden bieden voor de toekomst wanneer dit militair kamp opgeheven wordt en er ruimte komt voor (eventueel) nog meer familiedomeinen.

De tomatenserre

Ook Sander bevestigt mijn eigen ervaringen uit het verleden: in Frankrijk is de burgemeester de belangrijkste sleutel bij elk project en bij alle administratieve beslommeringen. Zo kreeg Sander van verschillende buren te horen dat er nooit bouwtoestemming zou komen om de ruïnes te herstellen. Nochtans is een terrein met ruïne(s) kopen een ideale startpositie, want net omdat er in het verleden ooit bewoning toegestaan was (al is het decennia geleden), wordt woontoestemming voor nieuwe bewoners zelden geweigerd. Integendeel, men wil zoveel mogelijk nieuwe bewoners aantrekken want het Franse platteland loopt leeg en de kleine dorpjes sterven uit samen met de laatste bewoners. Maar het terrein van Sander ligt in beschermd natuurgebied (Plateau de Millevaches) en dat ligt toch moeilijker want, zoals in een vorig berichtje stond, het patrimonium en de natuurgebieden in Frankrijk worden echt wel behoed, beschermd en zoveel mogelijk authentiek gehouden. Een ruïne blijft dus ten allen tijde een ruïne. Maar kijk, de burgemeester, een erg sympathieke en behulpzame man, schrijft een brief aan de autoriteiten waarin hij bepaalt dat Sander toestemming heeft om de ruïne op zijn terrein op te knappen tot woonhuis. Zo, klaar is kees, alles is nu in orde.

Zelfbediening aan de oprit naar Murat

Zo zie je dat het echt wel loont om een regio te vinden waar een open-minded en toegankelijke burgemeester woont, die jouw project zoveel mogelijk wil steunen. Bovendien is de beste manier om snel te integreren in een vreemd land en regio, contact maken met buren en dorpsgenoten. Leer grondig Frans, maak kennis met iedereen, vraag raad, help de buren, ga naar lokale feestjes en activiteiten, enz. Na enkele jaren was Sander zo goed ingeburgerd dat hij (als Nederlander) zelfs gevraagd werd mee te doen met de gemeenteraadsverkiezingen van Beissat, het kleine dorpje waar Murat ligt. Sander heeft niet echt interesse in politiek, maar plaatste zich toch op de lijst (meer als vriendendienst) en verzamelde veel stemmen. Zo zie je dat integratie en openheid naar de lokale bewoners erg belangrijk zijn. Daarom gaat een familiedomein opstarten veel vlotter dan een ecodorp beginnen. Een groep die neerstrijkt in een streek en daar een groot domein koopt en er komt wonen met bvb. 10 families…zoiets heeft een serieuze impact op een ruraal dorpje, zodanig dat de lokale bewoners wellicht weigerachtig en sceptisch staan tegenover zo’n invasie. Maar een koppel die een zelfvoorzienend leven op een familiedomein uitbouwt, dat is hetzelfde als wat de lokale boeren en tuiniers al eeuwen doen en vormt dus geen 'bedreiging'.
Integratie betekent ook respect voor de buurtbewoners en voor de eeuwenoude tradities wat in het geval van bvb. de jacht en de Franse jagers niet altijd evident is. Vele Anastasia lezers vinden het niet kunnen om dieren en allerlei wild af te knallen, zeker niet als het op jouw eigendom gebeurt waar jagers inderdaad zomaar kunnen binnendringen (droit de passage). Maar Sander bewaart openheid en respect, ook naar de jagers toe, en begrijpt hun taak rond goed bosbeheer en wildbeheer. Het zal je maar overkomen dat je veel werk, energie en tijd stopt in de aanleg van groententuinen om dan de volgende morgen te merken dat alles in 1 nacht vernield werd door (een overpopulatie van) everzwijnen, herten en konijnen. Het is ook mogelijk om het wild op jouw eigendom zelf te beheren en al dan niet in stand te houden, maar je kunt dus ook samenwerken met de jagers. Meer info vind je bij de MSA.

Tweede groententuin

Het is grappig, vele mensen die ik bezoek, vinden het fantastisch wat ik doe, namelijk lange tijd op reis gaan met mijn campertje en al die leuke en inspirerende plaatsen en mensen ontmoeten. Sommigen wensen dit ook ooit wel eens te doen tijdens hun leven. De vrijheid ervaren om rond te trekken zonder veel zorgen, in het nu leven, dag per dag te creëren en onderwijl te genieten van de overweldigende natuur onderweg. Bij mij is het net omgekeerd. Ik verlang naar het leven van de mensen die ik bezoek. Je eigen stek vinden waar je thuis bent en waar je in vrijheid en op je eigen ritme kan werken aan zelfvoorziening en het delen van je talenten en passies. Een mooie plek tot paradijs maken en een leven vormgeven in eenvoud en harmonie met de natuur waar zo weinig mogelijk artificiële invloeden verstorend werken. Een zieledroom op Aarde manifesteren en daardoor de geest terug verbinden met de materie. Wat een mooi avontuur wordt het leven dan.

Vijver

Al met al is (wat mij betreft) de plek van Sander een prachtig voorbeeld hoe ik mijn eigen familiedomein ook ooit zie ontstaan. Zowel de voorbereiding als de aanpak van Sander liggen mij wel: nuchter, praktisch, pragmatisch en alles concreet plannen en ook uitvoeren. Daar bovenop zoekt Sander steeds naar win-win situaties en uitwisselingen waar iedereen beter van wordt, een principe wat navolging verdient. Anders dan op Ravenwood, waar de bewoners erg veel belang hechten aan zijn en genieten, is de energie op Murat eerder gericht op doen en het boeken van praktische en werkbare resultaten. En dat werpt zijn vruchten af natuurlijk. Wat Sander en Marie-Jose in al die tijd reeds gerealiseerd hebben is bewonderenswaardig: 3 groetentuinen, een boomgaard, een voorlopig huis, een half afgewerkt definitief huis, muurtjes rond de tuinen, elektriciteit via water en zon, en verder liggen de eikenbomen uit eigen bos en het graniet van de ruïnes al klaar om het huis verder af te werken, ook nog bijen houden en imkeren, gasten ontvangen, en ik vergeet vast een hoop dingen,...

Hydrogenerator op de rivier

Bovenal hebben ze ook gezorgd voor een bron van inkomsten (trouwens ook in de permacultuur een heel belangrijke peiler, namelijk zorg voor oogst en opbrengst, want anders blijft het liedje uiteraard niet duren). Er zijn de groentenverkoop, de meeleefweken, de kampeerders, de wooffers en daarnaast is Sander ook creatief bezig met sieraden ontwerp en het maken en promoten van ram-pompen. Dit alles is ruim voldoende om een financieel evenwichtige situatie op Murat te handhaven, want uiteraard is er veel minder geld nodig, gezien hier al gedeeltelijke zelfvoorziening bereikt is. Sander schat dat momenteel nog een 5000 euro per jaar nodig is om allerlei zaken aan te kopen die moeilijk zelf te voorzien zijn, zoals zout, suiker, olijfolie,...en de grootste uitgavenpost: werkmateriaal. Want dat heb je echt wel nodig als je een eigen huis bouwt, al is het dan met stenen en hout uit eigen bos. Ook allerlei landbouwmateriaal (2dehands tractor, ploeg,...) komen goed van pas op het grote en wilde terrein.  

Beginnende boomgaard

Nog een gouden tip voor wie emigreert naar Frankrijk en een familiedomein wil opstarten: vraag het statuut aan van ‘jardinier maraîcher’, namelijk kleinschalige voedselteelt en voedselverkoop. Zo wordt je nooit gezien als een vagebond of alternatieve hippie, maar help je mee om de lokale economie levend te houden en dat wordt heel zeker gerespecteerd en zal deuren openen en vrienden maken. Je kunt het statuut bekomen bij de MSA. Ook AMAP kan mogelijkheden bieden voor de beginnende tuinier.

Voor mensen die willen ervaren en zien wat het precies inhoud om zelfvoorzienend te leven, kan ik Murat van harte aanbevelen. Het is een familiedomein in volle ontplooiing, er is de mogelijkheid om mee te helpen, om vragen te stellen en om concrete resultaten te zien. Sander en Marie-Jose bewijzen al jaren dat zelfvoorzienend leven ook praktisch mogelijk is en geen wollige droom hoeft te blijven. Het is wel veel werk, dat valt niet te onderschatten, maar de voldoening en vrijheid die je in ruil krijgt, zijn onbetaalbaar. Voor wie dezelfde dromen koestert, is Murat een heel inspirerende plek en helemaal niet zo ver af van Nederland/België. Bovendien is Sander een erg hartelijke man die zijn wijsheid en kennis graag deelt en waardoor Murat voelt als een plek waar je altijd welkom bent.

Website: Murat --- YouTube: Sander Hummelman

Nog een groententuin

Met dit berichtje eindigt deze trip. Wat een reis opnieuw. Heel inspirerend en boeiend. Overal zijn pioniers bezig met het vormgeven van de nieuwe wereld. Ongeacht wat de reguliere en gemanipuleerde media laten uitschijnen, van angst tot oorlogsdreiging, van economische crisis tot verzuring, van uitzichtloosheid tot controle en beperking,…vergeet het allemaal, echt hoor, laat het gewoon los…Een duurzame wereld wordt nu geboren en gecreëerd, stap voor stap en ik mocht het zelf ervaren, door moedige voorlopers die hun handen uit de mouwen steken, hun harten openmaken en hun kennis en kunde ten dienste stellen aan komende projecten.
Ga nu naar binnen. Vraag jezelf af: wat wil ik ECHT, wat kom ik hier op Aarde doen, waar kan ik helpen, wat is mijn werkelijke taak, waar wil ik mijn liefde en energie naar toe laten stromen, waar vind ik duurzaam geluk, wat is er nodig om een betere wereld te co-creëren,…Mediteer daarover. En doe het dan. Gewoon doen. Dat is de crux van deze reis. Als je een droom hebt, verwezenlijk hem dan. Anders zal je nooit geluk kennen. En het is makkelijker dan je denkt. De sleutel is: FOCUS. Niet afdwalen, blijven bouwen aan je mooie droom, en er stap na stap naar toe werken. Tweede sleutel is: SAMENWERKEN. Meer over dit alles in de volgende Rivendell nieuwsbrief.

I'm starting with the man in the mirror
I'm asking him to change his ways
And no message could have been any clearer
If you wanna make the world a better place
Take a look at yourself, and then make a change